Trasa wycieczki prowadzi szlakiem dużej pętli rowerowej, wzdłuż której Towarzystwo Przyjaciół Miasta-Ogrodu Podkowa Leśna ustawiło tablice edukacyjne tworząc ścieżkę dydaktyczną. Pokonując ją na rowerze albo na piechotę – dowiedzieć się można ciekawych szczegółów dotyczących przyrody oraz historii tego lasu.
Trasa zaczyna się na skraju lasu w rejonie skrzyżowania ulicy Zygmunta Krasińskiego z ulicą Bolesława Prusa, gdzie ustawiona jest tablica z mapą miasta ogrodu Podkowa Leśna. Na tablicy jest też przedstawiony przebieg ścieżki edukacyjnej oraz zaznaczony przebieg szlaków pieszych i rowerowych. Obok znajduje się również tablica nr 1 ścieżki edukacyjnej.
1. [0,0 km] Historia Lasu Młochowskiego
Nazwa lasu stanowi źródło nieustającego zdziwienia – Dlaczego w ogóle „Młochowski”? Gdzie Młochów, a gdzie Podkowa Leśna! Tablica wyjaśnia: od połowy XVIII wieku las wchodził w skład należącego do Radziwiłłów majątku Młochów, z ośrodkiem w niedalekiej Starej Wsi.
Takie właśnie oznaczenie lasu znajduje się na przykład na mapie WIG z roku 1933: – „maj. Młochów”. Obecnie gospodaruje tu Nadleśnictwo Chojnów prowadząc zrównoważoną gospodarkę leśną z funkcjami turystyczno-rekreacyjnymi i edukacją ekologiczną.
Ścieżka zagłębia się w las, który w tym rejonie stanowi rezerwat przyrody, o czym oznajmia masywna tablica ustawiona przez Nadleśnictwo Chojnów. Po chwili mijamy niewielką polankę ze starym dębem, w którego pniu mieszkają leśne duchy. Na kolejnym pniu widać odnowione znaki szlaku rowerowego i znaki kierujące do mogiły żołnierskiej AK. O miejscach pamięci kryjących się w lesie mówi kolejna tablica.
2. [0,2 km] Las Młochowski miejscem pamięci
Na terenie Lasu zlokalizowano 2 groby zbiorowe z czasów ostatniej wojny i kilka bezimiennych mogił. Tablica z mapą pokazuje te lokalizacje – jednym z nich jest miejsce rozstrzelania i pochowania 12 członków grodziskiego oddziału AK. Wszystkie mogiły są zadbane, a ścieżki prowadzące do nich oznakowane.
Ścieżka kręci łagodnie pośród wiekowych dębów i sosen kierując się stale na zachód, wyraźne znaki wskazują dalszą drogę. Dziwią nieco przewrócone i próchniejące pnie drzew, ale po chwili sprawa się wyjaśnia.
3. [0,4 km] Znaczenie martwych drzew dla lasu
Przyzwyczajeni jesteśmy do tego, że na terenach rezerwatów wszystkie uschnięte drzewa pozostawia się własnemu losowi ograniczając do minimum ingerencję człowieka w ekosystem. Jednak staje się to obecnie również dobrym standardem we współczesnej gospodarce leśnej. Dlatego nie tylko na obszarze rezerwatu, ale w pozostałych częściach lasu, przez które przebiega trasa tej wycieczki, natkniemy się na potrzaskane i próchniejące pnie drzew – czasem utrudniające przejazd ścieżką.
4. [1,0 km] Znaczenie lasu – dla nas i dla przyrody
Zajmujące blisko 30% powierzchni kraju lasy są domem dla 65% gatunków roślin i zwierząt występujących w Polsce. Las chroni glebę, akumuluje wody opadowe, wychwytuje zanieczyszczenia powietrza, osłania od wiatru i mrozu. Lasy stanowiące kiedyś główne źródło budulca są obecnie głównym dostawcą meblarstwa i papiernictwa, a drewno pozyskuje się racjonalnie, stale odtwarzając jego zasoby.
Na ścieżce pojawiają się znaki czerwone szlaku pieszego, jednego z wielu przecinających Las Młochowski. Wartość rekreacyjna tego lasu jest od dawna równie cenna co jego wartość gospodarcza. Kiedy trasa dociera do pokrytej niskimi sosnami wydmy w środku lasu, znakowanie trasy na chwile gubi się w gąszczu piaszczystych ścieżynek – trzeba trzymać się prawej, trafiając w końcu na duże leśne skrzyżowanie z mapą na dużej tablicy. Teraz trasa skręca w prawo na południe prowadząc szerokim duktem leśnym wzdłuż polan z uprawami leśnymi, o których opowiada kolejna tablica edukacyjna.
5. [1,5 km] Zasady gospodarki leśnej
Specyficzne położenie Lasu Młochowskiego w sąsiedztwie obszarów gęsto zamieszkanych wymaga godzenia gospodarki leśnej i funkcji rekreacyjnych. Cały cykl życia lasu trwa od zbioru nasion, przez pielęgnację sadzonek w szkółkach leśnych, prześwietlania młodników, „trzebieży” młodego lasu, do pozyskiwania drewna w dojrzałym lesie.
Dalej trasa prowadzi szerokim trawiastym duktem poprzez pełne światła przestrzenie kolejnych zielonych polan obramowanych kolumnadami sosen. To całkiem odmienna od poprzedniej część trasy i wyjątkowo malownicza. Na skraju jednej z kolejnych polan stoi następna tablica.
6. [2,0 km] Las jako ekosystem
Gleba, ściółka, runo, podszyt, korony – las stanowi wielowarstwowy, złożony system, na którego powierzchni trwa z udziałem światła słonecznego proces produkcji masy roślin ze składników odżywczych powstających w warstwach niższych.
Teraz trzeba zwracać baczną uwagę na znaki ścieżki rowerowej, która skręca w prawo, prowadząc wzdłuż szlaku pieszego o znakach zielonych, a potem skręcając ponownie w lewo, by dotrzeć do drogi przez las prowadzącej z Żółwina do Nadarzyna, gdzie na skraju rezerwatu Zaborów znajduje się kolejna tablica edukacyjna.
7. [2,9 km] Rezerwat im. W. Tyrakowskiego
Rezerwat o powierzchni ponad 10 hektarów powstał dla ochrony wielu gatunków występujących tu ptaków – dzięciołów, muchołówek i sikorek. W nisko położonym lesie typu grądowego występują głównie dęby, brzozy, lipy, graby i sosny.
Aby kontynuować poznawanie lasu wzdłuż ścieżki edukacyjnej, należy teraz tą samą trasą wrócić do skrzyżowania przy wydmie (tablica nr 5) i skręcając z niego w prawo jechać drogą leśną nr 39 na wschód. Kolejna tablica przedstawia gatunki drzew w Lesie.
8. [4,8 km] Gatunki drzew w Lesie Młochowskim
Najbardziej typowe drzewostany w Lesie Młochowskim to bór mieszany, w którym przeważają sosny zwyczajne, las grądowy z dębami szypułkowymi, grabami, lipami i brzozami, oraz rosnący nad ciekami wodnymi las łęgowy, których królem jest jesion wyniosły sięgający 40 metrów wysokości.
Jadąc dalej na wschód, docieramy do prowadzącej do leśniczówki na Dębaku alei lipowej ze szpalerami starych potężnych drzew. To jedna z wielu takich alei w okolicy, ich pochodzenie wyjaśnia kolejna tablica.
9. [5,2 km] Zabytkowe aleje lipowe
Już w końcu XIX wieku zaczęto dostrzegać walory rekreacyjno-zdrowotne lasów przylegających do majątków brwinowskich i otrębuskich, budując kolonie letniskowe i inwestując w budynki sanatoryjne – takie jak w Karolinie. Z planami sprowadzenia w te okolice mieszkańców Warszawy pragnących podreperować swoje zdrowie wiązało się też wzbogacenie miejscowego krajobrazu w piękne szpalery lip zachęcające do spacerów.
Na skrzyżowaniu leśnych duktów wybieramy teraz trawiastą dróżkę biegnącą w prawo na południe, pilnując bacznie znaków trasy rowerowej (duża pętla), bowiem po pięćdziesięciu metrach kierują one ścieżką w prawo na zachód, po kolejnych stu metrach znowu na południe w prawo. Na tym odcinku znajduje się tablica opowiadająca o leśnych drapieżnikach – większych i mniejszych.
10. [5,9 km] Leśni łowcy
Dzik, lis, kuna, jeż, ropucha, padalec – to tutejsze drapieżniki leśne polujące w dzień i w nocy. Wyłącznie w nocy polują sowy i nietoperze.
Po następnych trzystu metrach znaki jeszcze raz kierują w prawo. Po chwili urocza trawiasta ścieżka wiodąca skrajem młodników i szkółek leśnych krzyżuje się z szeroką drogą z żółtą nawierzchnią z pospółki. Tu należy skręcić na lewo, na południe. To piękny fragment wycieczki, wygodną drogą prowadzi przez jasny pełen słońca fragment lasu, w którym bujnie rozwija się jego niższe piętro – podszyt. Utwardzona droga 41 skręca pod kątem dziewięćdziesięciu stopni w lewo na wschód, docierając jako aleja Leguna do skraju lasu w Nadarzynie. Trasa rowerowa prowadzi natomiast w prawo na zachód, wąskim leśnym duktem stanowiącym przedłużenie alei, po niecałych stu metrach przecina drogę leśną Żółwin – Nadarzyn i zanurza się dalej w las. Za chwilę znaki kierują w lewo na południe i pojawia się kolejna tablica.
11. [5,5 km] Chronione rośliny w runie leśnym
Runo to najniższa warstwa roślin lasu, rozwijających się szczególnie bujnie wiosną, kiedy tworzy się dopiero pokrywa liści wyższych pięter i słońce dociera do lasu. Różne gatunki runa rosną w różnych typach lasów, w zależności od charakteru gleby, jej wilgotności i gatunków pozostałych warstw lasu. W runie zobaczymy kwiaty i owoce leśne.
Trasie rowerowej na niektórych odcinkach towarzyszą tu znaki niebieskie szlaku pieszego. Od tablicy znaki prowadzą w prawo na zachód, do polany na południowym skraju Lasu Młochowskiego. Oświetlony dobrze brzeg lasu z wielkimi dębami i sosnami zachęca do zatrzymania się tutaj na postój i odpoczynek. Do końca trasy pozostały trzy przystanki i około 3.6 kilometra.
Dalsza droga wiedzie najpierw południowym skrajem Lasu Młochowskiego na zachód, a potem jego zachodnim brzegiem wzdłuż ulicy Młochowskiej w Żółwinie.
12. [7,7 km] Zwierzęta – mieszkańcy dziupli
Nie tylko liczne ptaki ale także drobne ssaki rywalizują o dziuple w drzewach, których znalezienie i zachowanie jest dla wielu gatunków warunkiem wychowania potomstwa. W leśnych dziuplach mieszkają między innymi: sikorki, dzięcioły, kowalik, puszczyki, szpaki, sójki, wiewiórki.
13. [8,4 km] Rezerwat im. B. Hryniewieckiego
Na pofalowanej powierzchni ze wzniesieniami i zagłębieniami rośnie tu stary las o charakterze dąbrowy. Przeważają wiekowe dęby i sosny o grubych i wyniosłych pniach, niektóre osiągające wiek około 200 lat. Spotkać tu można sarny, lisy, kuny i zające oraz wiele pomniejszych ssaków, a także wiele gatunków ptaków – m. in. dzięcioły, sójki, kosy, dzwońce.
14. [9,1 km] Las w mieście ogrodzie
Cały obszar Podkowy Leśnej zajmuje 1010 hektarów, z czego większą część stanowi Las Młochowski, zaś liczącą 410 ha część zabudowaną dodatkowo pokrywają zwarte skupiska zieleni: Leśny Park Miejski, rezerwat Parów Sójek, park w Stawisku, kościół ogród. Oprócz tego w Podkowie Leśnej znajduje się 280 drzew – pomników przyrody – w tym zabytkowe aleje lipowe.
To już koniec wycieczki.
